رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شامگاه دوشنبه ۳شهریور برای یک دیدار دو روزه وارد تهران شد و از صبح سه‌شنبه (۴شهریور) با حضور در محل سازمان انرژی اتمی رژیم گفتگوی خود را با صالحی رئیس این سازمان آغاز کرد. این مذاکرات در بعد ازظهر سه‌شنبه نیز ادامه یافت. پس از ملاقات صبح، هم گروسی و هم صالحی مذاکرات را «سازنده» توصیف کردند. عبارتی که در عرف دیپلماتیک به‌معنای آن است که طرفین خواسته‌ها و مواضع خود را مطرح می‌کنند. به‌گزارش آسوشیتدپرس، صالحی هم‌چنین گفته است ایران هیچ درخواست اضافی فراتر از تعهداتش به‌توافق اتمی ۲۰۱۵ (برجام) را نمی‌پذیرد.



دو خواسته گروسی
گروسی روز شنبه قبل از سفر به‌ایران گفته بود «او به‌سؤالات مهم و به‌طور مشخص به‌موضوع دسترسی (به دو سایتی که رژیم اجازهٔ بازرسی از آنها را به‌آژانس نداده) خواهد پرداخت».

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ۳۰خرداد گذشته قطعنامه‌یی علیه رژیم صادر کرد و در آن از رژیم خواست به‌بازرسان اجازه ورود به‌این سایتها را بدهد زیرا ممکن است آنها هنوز دارای مواد اتمی اعلام نشده بوده یا ردهایی از آن در آنها باشند.

پس از این قطعنامه است که گروسی به‌ایران سفر کرد. گروسی پس از ملاقات با صالحی گفت: «هیچ رویکرد سیاسی در رابطه با ایران در کار نیست... موضوعاتی هستند که باید پاسخ داده شوند».

بنابراین خواسته گروسی برای تعیین‌تکلیف دو موضوع به‌ایران رفته است؛ یکی این‌که رژیم درهای دو سایتی را که تابه‌حال اجازهٔ بازدید از آنها را نداده، به‌روی بازرسان آژانس باز کند؛ دیگر این‌که به‌سؤالاتی که آژانس سالهاست از رژیم دارد، پاسخ بدهد. این سؤالات دربارهٔ منشأ اورانیوم غنی‌شده‌یی است که تنها کاربردش بمب اتمی است و بازرسان آن را در سایتهای رژیم پیدا کرده‌اند.

پس از ملاقات با صالحی، رویترز گزارش داد که گروسی برای دسترسی بازرسان به‌دو سایت اتمی رژیم ایران پافشاری می‌کند.



آیا رژیم می‌تواند درهای سایتهای ممنوعهٔ خود را باز کند؟
اکنون سؤال این است که آیا رژیم می‌تواند به‌این دو خواسته گروسی پاسخ مثبت بدهد؟ آیا اجازهٔ بازدید از دو سایتی که بی‌تردید در آنها فعالیت‌های ممنوع اتمی صورت گرفته را بپذیرد؟ و آیا می‌تواند جواب قانع‌کننده‌یی بدهد که وجود اورانیوم به‌شدت غنی‌شده ویژهٔ ساخت بمب چرا و به‌چه علت در سایتهایش پیدا شده؟ جواب هر دو سؤال قطعاً منفی است. زیرا دادن اجازهٔ بازدید از سایتهای کذایی (که گفته می‌شود یکی از آنها بین شهرضا (قمشه) و آباده و دیگری نزدیک تهران قرار دارد) را بدهد؛ چرا که این به‌مثابه دادن مدرک جرم به‌دست آژانس و به‌دست جامعهٔ بین‌المللی است و رژیم همواره و در موارد متعدد، با آن‌که جرم و جنایتش مشهود و برای همه عیان بوده، اما از دادن مدرک جرم خودداری کرده است. کشمکش چند ماهه بر سر تحویل دادن جعبه سیاه هواپیمای اوکراینی یک نمونه از این دست است.



تنها در یک صورت ممکن است رژیم با بازدید این سایتها موافقت کند و آن هم پاکسازی کامل آنهاست. کارشناسان احتمال موفقیت این شیوه را ناچیز ارزیابی می‌کنند. اما کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی اخیراً طی مصاحبه‌یی گفته بود نظام به‌شرطی با درخواست بازرسی از دو سایت مورد مناقشه موافقت می‌کند که این اقدام "حتماً پایان کار باشد" و آژانس بار دیگر تقاضای بازرسی از مکانهای دیگر را نکند.



رژیم در مورد اجازهٔ بازرسی به‌سایتهای ممنوعه‌اش یک مانع و مصیبت دیگر هم دارد که آن را آخوند ذوالنوری رئیس کمیسیون امنیت و سیاست خارجهٔ مجلس ارتجاع بیان کرده؛ وی گفته است: یک دلیل ندادن اجازه بازرسی این است که آژانس ابهامات خود را بر اساس گزارشهای مجاهدین مطرح می‌کند. اشارهٔ وی به‌این واقعیت است که اطلاعات مربوط به‌این دو سایت را مانند اغلب اسرار اتمی رژیم، مجاهدین افشا کرده و در اختیار آژانس قرار داده‌اند. اکنون با دادن اجازهٔ بازرسی از این سایتها و پیدا شدن آثار جرم، یکبار دیگر انظار بین‌المللی متوجه مجاهدین و مقاومت ایران و صحت و دقت این افشاگریها می‌شود و بر مصائب رژیم می‌افزاید.

اما اگر اجازه ندهد، مدیر کل آژانس در گزارش خود خواهد نوشت نمی‌تواند تأیید کند که برنامهٔ اتمی رژیم فاقد ابعاد نظامی است و این یعنی پایان ماجرا و آغاز فعال شدن موضوع پی.ام.دی (ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای) رژیم است. بلافاصله پس از گزارش مدیرکل آژانس پرونده به‌شورای امنیت ارجاع می‌شود و این همان چیزی است که آمریکا به‌دنبال آن است. در این صورت برای کشورهای اروپایی نیز بسیار دشوار و حتی ناممکن خواهد بود که باز هم از رژیم و از لغو تحریم تسلیحاتی آن دفاع کنند.



در پاسخ به‌سؤالات بی‌جواب آژانس نیز باز داستان همین است. یا رژیم وجود اورانیوم غنی‌شده را تأیید می‌کند که بسیار نامحتمل است زیرا عواقب آن برای رژیم وحشتناک است. یا کماکان تلاش می‌کند که آژانس را سر بدواند که دیگر دورهٔ این بازی سپری شده و آژانس معطل جواب رژیم نمی‌ماند و به‌نظر می‌رسد این بار گروسی گزارش خود را به‌ترتیبی که گفته شد، ارائه خواهد داد که انتهای این پروسه نیز مکانیسم ماشه است.

به این ترتیب اگر چه گروسی تأکید می‌کند که سفر و مأموریتش سیاسی نیست و صرفاً فنی و حرفه‌یی است و اگر چه ظریف سردمداران رژیم هم تأکید می‌کنند که ارتباطی میان سفر گروسی و فعال کردن مکانیسم ماشه توسط آمریکا وجود ندارد. اما نتایج و پیامدهای سفر عمیقاً سیاسی است و به‌پاشنه آشیل رژیم راه می‌برد.