در اوج بحران اتمی، در حالی که ۱۰ماه و ۸دوره از مذاکرات وین می‌گذشت و هنوز هیچ چشم‌انداز روشنی از سرنوشت برجام دیده نمی‌شد، همه چشم دوخته بودند که خامنه‌ای چه موضعی می‌گیرد. اما ولی‌فقیه نظام که در این زمینه ساکت بود! در نهایت روز ۱۹دی سکوت خود را شکست و به‌بهانهٔ دیدار با نیروهای رژیم از قم، در مورد مذاکرات اتمی حرف زد. اما حرفهای خامنه‌ای بیش‌از‌پیش بر ابهامات افزود. چرا که در یک دوگانه‌گویی هم از امکان «تعامل» و «مذاکره... با دشمن» گفت؛ هم از این‌که «نباید تسلیم شد!».

ریشهٔ دوگانه‌گویی خامنه‌ای در مجادله میان امیر عبداللهیان و شمخانی با پاسدار شریعتمداری بر سر مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا به‌خوبی روشن شد.

امیر عبداللهیان، وزیر خارجهٔ رژیم روز ۴بهمن به مذاکرات مستقیم چراغ سبز نشان داد و گفت که «اگر نیاز به‌مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا باشد، آن را نادیده نخواهیم گرفت» در پی او، شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت نظام هم از امکان وارد شدن رژیم به‌گفتگوی مستقیم با آمریکا گفت، به شرط آن که «یک توافق خوب در دسترس» باشد (۵بهمن).



اما بیدرنگ و در همان روز پاسدار شریعتمداری، گردانندهٔ کیهان خامنه‌ای، وزیر خارجه و دبیر شورای عالی امنیت نظام را مورد حمله قرار داد و نظر موافق آنها برای مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا را «در پی آب به‌سوی سراب» دویدن نامید؛ و با عتاب به آنها گفت: «آیا تن‌دادن شما به مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا فرو رفتن در باتلاقی که برای نظام تدارک دیده‌اند، نیست؟» آنگاه تأکید کرد که در این نظر او تنها نیست و اظهارات آنها در میان «طیف گستردهٔ نیروهای حزب‌اللهی و پابه‌رکاب» نظام «موجی از نگرانی در پی داشته است!» و به آنها گوشزد کرد «اظهارات نسنجیده خود را تصحیح کرده و شبهاتی که پدید آورده‌اند را بر‌طرف کنند» (کیهان-۶بهمن).

در این میان رئیسی جلاد هم سه‌شنبه ۵بهمن در گفتگوی تلویزیونی، گفت: «اعلام می‌کنیم در صورتی که طرفها آماده باشند که تحریم‌ها را لغو کنند جا برای هر گونه توافق کاملاً وجود دارد».



این وضعیت روشن می‌کند دوگانه‌گویی خامنه‌ای که از یک‌طرف از مذاکره و تعامل با دشمن گفت و از طرفی از ضرورت تسلیم نشدن، و مبهم‌گویی رئیسی، ناشی از یک تناقض ماهوی است که در بافت و ساخت تمامیت رژیم وجود دارد.

روشن است در رژیمی که بافت و ساختش از مافیاهای قدرت و ثروت تنیده شده، وقتی بحرانی حاد می‌شود و راه برون‌رفتی از آن دیده نمی‌شود، حتی مابین نزدیک‌ترین عناصر خامنه‌ای، مانند شمخانی، امیر عبداللهیان، شریعتمداری و کیهان، شقه و شکاف بارز و ظاهر می‌شود.

یک طرف، شمخانی، امیر عبداللهیان، قالیباف، ولایتی و مراجع حکومتی می‌گویند وضعیت آن‌چنان بحرانی است و ذخایر استراتژیک نظام آن‌چنان رو به‌پایان است که هیچ راهی جز دستیابی به‌توافق، با هر بهایی، در برابر مان نمانده؛ و راه رسیدن به‌توافق هم مذاکرهٔ مستقیم با شیطان بزرگ است.



طرف دیگر که بلندگوی‌شان کیهان و پاسدار شریعتمداری است و گفته می‌شود پشت آنها، مجتبی خامنه‌ای قرار دارد، می‌گویند مذاکرهٔ مستقیم با آمریکا و رفتن پای توافق، زهری مهلک است؛ آن‌چنان که در گام نخست هژمونی ولی‌فقیه را سست می‌کند و در گام بعد تمامی نظام را در سراشیب «تنزل بی‌پایان» قرار می‌دهد که خود خامنه‌ای ۲۵خرداد۹۵ نسبت به‌آن هشدار داد و گفت چیزی از نظام باقی نمی‌گذارد.

این است بن‌بست خامنه‌ای که در دوگانه‌گویی و ناتوانی در تعیین‌تکلیف وضعیت مذاکرات وین، بارز می‌شود. برای همین هم هست که تمامیت رژیم در وضعیتی قرار گرفته که با برجام و بی‌برجام نه‌تنها نمی‌تواند از بحرانها و همان «باتلاق» که شریعتمداری می‌گوید، خارج شود؛ بلکه به‌هر سمت هم که برود، از درون هم پاره می‌شود و پایه‌های نظام ولایت فقیه را هر چه سست‌تر و شکننده‌تر می‌کند.