မနက်နိုးလာတော့ မွေးထားတဲ့ oranda တစ်ကောင်က ပက်လက်လန်နေတယ်။ ပုံမှန်အားဖြင့်တော့ လေရောဂါပေါ့။ အဲဒါနဲ့ သူ့ကို ငါးကန်အသေးထဲပြောင်းထည့်ပြီး ဆေးခတ်၊ ပဲကျွေး။ အာဟာရကိုပြုပြင်ပေးလိုက်တော့ နေ့လည်လောက်ဆိုရင် အတည့်အတိုင်းပြန်ကူးနိုင်ပြီ။

ကံစိတ်ဥတုအဟာရ မျှမှ သတ္တဝါတိုင်း ကျန်းမာမယ်။

တော်လှန်ရေးကာလဟာ ရှည်လာတော့ ကျောရိုးပျော့တဲ့သူတွေလည်း ပျော့လာတယ်။ မထင်မှတ်ဘဲ ရဲရင့်ပြတ်သားပြသွားတဲ့လူတွေဆီကလည်း အားတွေရတယ်။ အားတွေတက်ရတယ်။ တကယ်တော့ တော်လှန်ရေးဖြစ်ဖြစ်၊ ကျန်းမာရေးဖြစ်ဖြစ် ရေရှည်ပြင်ဆင်ပြီးသွားမှလိုချင်တဲ့ ရလဒ်ရမယ်။

သားငယ်တုန်းက ကမ္ဘာလုံးလေးတစ်လုံး သူ့အမေဝယ်ပေးတယ်။ ကျနော်တို့ငယ်တုန်းကလည်း အိမ်မှာ ကမ္ဘာလုံးလေး အမေကဝယ်ထားပြီး ဘယ်နားမှာ ဘာနိုင်ငံဆိုတာပြတယ်။ အခုတော့ သားကို ကျနော်တို့က ပြန်သင်ပေးရတယ်။ အဲဒီမှာမှ နိုင်ငံတွေရဲ့ အနေအထား၊ အကြီးအသေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်၊ရာသီဥတုစတာတွေကို နားလည်လာမယ်။ သူကြီးလာရင်လည်း နိုင်ငံတွေရဲ့ အနေအထားအရ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ သဘာဝဘေးတွေနဲ့၊ တခြားပြဿနာတွေကို သူနားလည်လာနိုင်မယ်ထင်တယ်။ သူနည်းနည်းကြီးလာရင်တော့ သူ ကမ္ဘာလုံးပေါ်မှာ မြင်ရတဲ့ တိုင်းပြည်တွေဆီခေါ်သွားပေးမယ်။ သူ့ရဲ့ပထဝီဝင်ဟာ ကမ္ဘာလုံးမှာ စပြီး အပြင်မှာမြင်တွေ့ရတဲ့ အသက်ဝင်တဲ့ ပထဝီဝင်ဖြစ်စေချင်တယ်။ ကျနော်တို့ငယ်တုန်းက ပထဝီဝင်သိပ်သဘောကျတယ်။ ၉ တန်းအတန်းပိုင်ဆရာမက ပထဝီဝင်ဆရာမဆိုတော့ မနက်တိုင်း မြန်မာပြည်မြေပုံအကြီးကြီးဖြန့်ပြီး ပြည်နယ်နဲ့တိုင်းတွေသင်တယ်။ ဆယ်တန်းရောက်လာတော့လည်း ကွန်တိုမျဉ်းတွေကို ဘယ်လိုအမြန်ဆွဲရလဲဆိုတာ အတန်းထဲမှာ ဖြေတော့ ကျောင်းကဆရာမက ကျနော်တို့ဆွဲတဲ့နည်းက မြန်ပြီးထိရောက်လို့ ကျန်တဲ့သူတွေကိုလည်း အဲဒီနည်းသုံးဖို့ပြောဖူးတယ်။ ငယ်တုန်းက ပထဝီဝင်ဟာ ကြီးလာတဲ့အထိ အကျိုးပြုတယ်။ အိမ်မှာ မြန်မာ့အလင်းကို အင်္ဂလိပ်လိုလည်းယူတော့ အဲဒီမှာပါတဲ့ မိုးလေဝသကို အမြဲဖတ်တယ်။ လေဖိအားနည်းရပ်ဝန်း ဘယ်နားကနေပေါ်လာတယ်။ မုန်တိုင်းဟာ မြန်မာပြည်ကိုဝင်မလား၊ ဘေးကိုချော်ထွက်မလား၊ အားပျော့ပျက်ပြယ်မလားဆိုတာတွေ သိပ်စိတ်ဝင်စားတယ်။ သားလည်း အခု သွေးထဲမှာ ဗီဇပါတယ်။ သူမိုးလေဝသတွေစိတ်ဝင်စားနေပြီ။ ကမ်းခြေမှာ မိုးရွာတော့ အချိန်အခါမဟုတ်ရွာတာလားသူစဉ်းစားတတ်ပြီ။ မိုးရွာရင် ဘယ်လိုဖြစ်မလဲ၊ လူတွေဘယ်လိုနေသလဲဆိုတာတွေရှင်းပြဖို့ မိုးတွင်းကြီး ကမ်းခြေသွားပြီး သူ့ကို ပြရတယ်။ သား ဒီမှာမိုးရွာနေရင် ဘယ်လိုဖြစ်တယ်။ ပင်လယ်ထဲရေတွေဘယ်လိုကျသွားတယ်။ ကမ်းခြေမှာ မိုးရွာနေတုန်းဆိုရင် လမ်းထွက်မလျှောက်သင့်ဘူး။ မိုးကြိုးပစ်ရင် မီးသွေးတုံးဖြစ်မယ်ပေါ့။ ဘာလို့လည်းဆိုတာလည်း ရှင်းပြရတယ်။ သူအကုန်လုံးနားမလည်သေးပေမယ့် ပြောထားသမျှကို သေချာမှတ်ထားတာတွေ့တယ်။

သားကိုကြံရည်တိုက်ရင်း ဒက်ဒီတို့ဆီမှာတော့ကြံစားတယ်။ မေမေကလည်း သူ့ကြံစားအတွေ့အကြုံရှင်းပြပေါ့။ ကြံဆစ်ဆိုရင် အစစ်ဝေးတာယူမှ ကိုက်စားရလွယ်တယ်။ ကြံကို အရင်းလား၊အဖျားလားဆိုတာတွေ၊ သေခြင်းတရားကိုဆင်ခြင်တဲ့သူက အရင်းက အရင်စုပ်တာတွေတော့ နည်းနည်းကြီးလာမှပွားတော့မယ်လေ။

သူက ရေထဲမှာ ရီမုတ်နဲ့ လှေလေးမောင်းချင်တယ်။ ဒက်ဒီတို့ငယ်တုန်းကတော့ စက္ကူလှေလေးခေါက်လွှတ်တယ်။ သူ့မေမေကလည်း သူ့အတွက် စက္ကူလှေလေးလုပ်ပေးတယ်။ သူမမြင်ဖူးတဲ့ ဒက်ဒီနဲ့မေမေရဲ့ ငယ်ဘဝကအကြောင်းတွေကို သူစက္ကူလှေလေးကနေ မြင်ရမယ်ထင်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ဘွိုင်လာအိုးလေးနဲ့ လှေလေးတွေ၊ မီးထွန်းပြီးမောင်းရတယ်။ ဒါလေးတွေလည်း ရှာဝယ်ပေးပြီး သူ့ကိုပြရမယ်။ တတိယနိုင်ငံက ကလေးတွေရဲ့ ကလေးဘဝကဟာတွေပေါ့။ အခုတော့ သူက ပေါပေါများများရတော့ တန်ဖိုးသိပ်မသိဘူး။ ဒက်ဒီတို့မေမေတို့ငယ်တုန်းကတော့ ကလေးတွေဟာ အရုပ်များများမရှိဘူး။ ရှိတဲ့အရုပ်တွေကို သေချာဆော့ရတယ်။ မပျက်စီးအောင်လည်းသတိထားရတယ်။ ဆော့ပြီးသားလည်း လက်ဆင့်ကမ်းပေးရတယ်။ ဒါလေးတွေ သူသိအောင်သင်ပေးရတယ်။ တခါတခါ သားနဲ့ အိမ်အောက်မှာ စက္ကူလေယာဉ်လေးတွေသွားလွှတ်တယ်။ တောင်ပံတွေကိုညီအောင်မလုပ်ရင် ဘယ်လိုပျံတယ်။ ပျံခါနီးအတောင်ပံလေးတွေကို ညှိလိုက်။ အမြီးကိုလေနဲ့မှုတ်ပြီး ဝဲနေအောင် ပျံရတယ်ပြောပြရတယ်။

တခါတလေ သားနဲ့လမ်းသွားရင်း ထိကရုန်းပင်လေးတွေတွေ့ရင် သူဆော့တာထိုင်စောင့်ရတယ်။ သဘာဝတရားကို သူချစ်တာ သဘောကျတယ်။ ဒါကိုလည်းအားပေးတယ်။ လမ်းဘေးနားက မြက်ပန်းလေးတွေတစ်ပွင့်ခူးပြီး အိမ်ယူသွားမယ်ဆိုရင်လည်းခူးတာ စောင့်ပြီး ယူလာခိုင်းရတယ်။ ကမ်းခြေသွားရင် သစ်ကိုင်းခြောက်ကောက်လာမယ်။ ခရုခွံလေးကောက်လာမယ်။ ဒါတွေလည်း သူဆော့ဖို့ထားပေးရတယ်။ နေရာတကာ No, Don't တွေနဲ့ကြီးလာရင် ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ confidence ကျတယ်။ သူလုပ်ပါစေ။ သူ့အတွက် ဘေးမဖြစ်ရင်ရပြီ။ စိတ်ချရတဲ့ပတ်ဝန်းကျင်မှာ သူ့အတွက် အချိန်ပေးပြီး သင်ယူပါစေ၊ သင်ယူခွင့်ပေးပါ။

ဟိုတနေ့က အပြင်ထွက်ခါနီး တံခါးနားမှာ ရထားကောင်တွေတွေ့တယ်။ မီလပိဒ် Millipedes တွေကို တို့လိုက်ရင် သူတို့က ခရုပတ်လေးခွေတယ်လို့သားကသိတယ်။ အဲဒါသူတို့ချင်တယ်။ သစ်ရွက်ခြောက်လေးယူပြီး သူတို့ကြည့်တယ်။ အဲဒီနေ့ကတွေ့တဲ့ကောင်တွေက မကြောက်ဘူး။ ခရုပတ်လိုခွေပြီးလည်းမပုန်းဘူး။ အဲဒီတော့ သူယူထုဘ်မှာသင်ယူထားတာက ဒီကောင်တွေခွေသွားမယ်ဆိုတာ အခုမခွေဘူးဆိုတော့ သူသိပ်စိတ်တိုင်းမကျဘူး။ အမှန်တော့ အဲဒီနေ့တွေ့တဲ့ ရထားကောင်တွေဟာ ထူးခြားတယ်။ အုပ်စုလိုက်လျှောက်သွားနေတယ်။ ရဲတင်းတယ်။ သားရေ ဒီကောင်တွေ ဒီနေ့ Millipedes party လုပ်နေတာဆိုပြီး ဗစ်ဒယိုရိုက်လာခဲ့ရတယ်။ အမှန်တော့ ဒီအချိန်ဟာ သူတို့မျိုးပွားတဲ့အချိန်ဖြစ်လိမ့်မယ်။ သားကိုအဲဒါတွေရှင်းပြဖို့ကြတော့ စောသေးတယ်ထင်တယ်။

ဒီစာကတော့ ကလေးတွေအတွက် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ရင်းနှီးဖို့လိုတာကို မျှဝေတဲ့သဘောပဲ။ ငါးနှစ်လောက်အထိ စာထက်အရေးကြီးတာက သူဟာ လောကကြီးကိုသိလာဖို့ပဲ။ သူဟာ လောကကြီးမှာနေရမှာ။ သူ့ပတ်ဝန်းကျင်ကလူတွေသိဖို့လိုတယ်။ သဘာဝတရားကို သိဖို့လိုတယ်။ သူ့ကိုယ်သူ ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ဖို့ အချိန်လိုတယ်။ ကျောင်းမှာလည်း သူငယ်ချင်းရှာရမယ်။ ချစ်ချစ်ခင်ခင်လည်း ပြောဆိုရမယ်။ စိတ်ထဲမှာ ခံစားရတာကိုလည်း ပြောပြတတ်ရမယ်။ တဖြည်းဖြည်းချင်း ဒါလေးတွေ တိုးတက်အောင် သင်ပေးရမယ်။ စာတွေဘာတွေက နောက်ပိုင်းမှသင်လည်းတတ်ပါတယ်။ ကလေးတစ်ယောက် သဘာဝတရားကိုချစ်တတ်၊ မိုးရေစက်လေးတွေကို ချစ်တတ်၊ တိမ်လေးတွေကိုချစ်တတ်ဖို့ကသာ အချိန်ယူသင်ပေးရတာ။ ငယ်ကတည်းက ဒါတွေကိုမချစ်တတ်ခဲ့ရင် ကြီးလာရင် သူတို့လေးတွေ အထီးကျန်မှာစိုးရတယ်။ အထီးကျန်တဲ့လူဟာ လောကအတွက်မတွေးတော့ဘူး။ လူတွေကိုလည်းမချစ်တတ်တော့ဘူး။ လောကကြီးအတွက်လည်းမစဉ်းစားတော့ဘူး။ ကျနော်တို့ရဲ့နောက်မျိုးဆက်မှာ ဥာဏ်ရည်ဟာ ပြဿနာမဟုတ်ဘူး။ ဒီခံစားတတ်တဲ့ နှလုံးသားမရှိမှာက ပြဿနာဖြစ်လာလိမ့်မယ်။ ဒါကို သတိထားဆင်ခြင်ပြီး ကလေးတွေကိုပျိုးထောင်တဲ့အခါ သဘာဝတရားကိုချစ်တတ်ဖို့ လူတွေနဲ့အဆင်ပြေအောင်နေတတ်ဖို့ကို အချိန်ပေးပြီးပျိုးထောင်ရလိမ့်မယ်ထင်မိတယ်။