فصل اول: علم و فلسفه
درباره فلسفه
اول بگویم که برای تشریح مطلب و تفهیم و تفاهم و این که همگی با هم در این بحث قدم به قدم حرکت کنیم، من ناگزیر از تکرار برخی مطالب هستم و امیدوارم خسته نشوید. گفتیم قلمرو علم، قلمرو كميت هاي سنجش پذير، قابل شمارش و قابل تجربه است . به نحوي كه در خارج از اين قلمروـ قلمرو تجربه و شمارش ـ علم راهي ندارد. مكررًا گفتیم كه علم به چگونگي ها جواب ميدهد و در مورد چرايي ها راهي ندارد. این در حالی است که هميشه سلسله يي طولاني از چراها، يكي پس از ديگري در مقابل انسان قد علم ميكند. چراها و تبييناتي كه بدون پاسخ گفتن به آنها پيشرفت ـ حتي چنانكه ديديم در قلمرو علم ـ ناميسر است. نظير آنكه ً قبلا گفتيم، چرا ميگوييم »بد«، چرا ميگوييم »خوب«؛ ً اصولا بد و خوب، چه هستند و چه حکمتی دارند؟ چرا به اين جهان آمديم؟ چرا انسان را بايستي مسئول و وظيفه مند ّ تلقي كرد؟ هدف و فلسفه توليد و فعاليت بشري چيست؟ چرا بايستي اينطور باشد؟
مثال: در كارخانهاي بزرگ، بخشهاي مختلف، هر كدام بدون توقف، در حال حركت و پيشبرد كار هستند. چرخ دنده هاي بزرگ در حال چرخش، هزاران قطعه در حال جابجايي، حركت و دوران. اين كارخانة بزرگ، با تمامي بخشها و قطعاتش، در حال تكاپو است تا هدفي را ّ تحقق بخشد، يعني محصولي مشخص عرضه كند. حال كارايي اجزاي كارخانه را بررسي كنيم. براي نمونه، در ميان هزاران قطعه، درون قطعه ها، يك پيچ كارگذاشته شده است. كارشناسان، ازكجا ميتوانند بفهمندآيا اين پيچ، كاركرد درست خود را دارد يا دچار اشكال و فرسايش شده است؟ پاسخ يك چيز است: آيا اين پيچ، در راستاي هدف اصلي كارخانه، يعني توليد محصول نهايي، نقش دارد؟ يا بودن و نبودنش، تغييري در بازده محصول نهايي كارخانه، ندارد؟ اگر نقش دارد، حتي بسيار اندك، روشن است كه پيچ در خط توليد كارخانه است. اما اگر نقشي نداشته باشد، يعني آن پيچ كارايي ندارد و از آن سيستم، تضادي حل نميكند....