İkinci Devre (Güçlenme): İstibdat dönemidir.
Bu dönemde hükümdarda benlik duygusu
ortaya çıkar ve yaşadığı lüks ve debdebeli
hayata aldanır. Tebaasına karşı güveni azalır.
Kendisine şirin gözüküp dalkavukluk yapanları
yanına almaya başlar.
Üçüncü Devre (Gelişip Yükselme): Hükümdarda
görülen olumsuz davranışlar bu devrede
daha da belirginleşir. Hükümdar tebasını artık
hiçe saymakta ve sadece ordusuna güvenmektedir.
Devlet, çeşitli nimetler içinde yüzmektedir
ve ilim ve sanatta ilerlemenin doruk noktasına
ulaşılmıştır.
Dördüncü Devre (Duraklama): Kanaat, hoşgörü
ve barış içinde yaşama dönemidir. Bu dönemde
diplomatik ilişkilere ağırlık verilir ve
diğer devletlerle barış içinde yaşamanın yolları
araştırılır. Yöneticiler, tebadaki çözülmenin farkındadırlar,
ancak alışkanlıklarından da taviz
vermezler.
Beşinci Devre (Gerileyip Çökme): Bu devreye
devletin israf ve yağma edilme dönemi da
denilebilir. Bu durum yöneticilerle sınırlı kalmamış
halka da sirayet etmiştir. Devlet, rayından
çıkmış bir trene benzer. Artık şifa bulamayacağı
müzmin bir hastalık devleti kuşatmıştır
ve sonunda yıkılıp çökmesi mukadderdir.
İbn Haldun’a göre devletler, bütün bu devreleri
bir neslin ortalama ömrü olan kırkar yıllık
üç kuşakta (toplam 120 yıl) kateder ve bu süre
sonunda Sünnetullah gereği çökerler. Ne var ki
problemler zamanında farkedilip tedbirler alınabilirse
belki yıkılması geciktirilebilir.1