W dzisiejszym odcinku będziemy mówić sporo o kazirodztwie czyli o związkach z osobami blisko spokrewnionymi. Wprawdzie Biblia tego zakazywała, a z czasem było coraz więcej dowodów na to, że prowadzi to do chorób u dzieci zrodzonych z takich związków. Mimo wszystko w dawnych czasach władcy często wybierali sobie żony spośród bliskich krewnych. Dzięki temu władza pozostawała w rodzinie. Takie bliskie związki były normalne w Egipcie, w rodzinie Heroda, ale także wiele lat później w Europie wśród Habsburgów. Jak obliczają niektórzy historycy Karol II Habsburg w 14 liniach był potomkiem Joanny Szalonej. Podobnie to wyglądało w rodzinie Heroda.

Antypater ojciec Heroda Wielkiego miał jeszcze jednego syna Fazaela. Jego syn o tym samym imieniu często jest nazywany Fazaelem II. Po śmierci swojego ojca poślubił on córkę stryja Heroda Wielkiego. Jego najmłodsza córka została żoną Heroda Agryppy I. Innymi słowy Herod Agryppa ożenił się ze swoją bliską kuzynką. Z tego małżeństwa urodził się Herod Agryppa II, który zarówno po mieczu jak i po kądzieli był prawnukiem Heroda Wielkiego. Łącznie Herod Agryppa I i jego kuzynka Kypros mieli pięcioro dzieci. My jednak skupimy się dzisiaj na trójce z nich. Będą to Herod Agryppa II oraz jego siostry Berenika i Druzylla.

W ten sposób doszliśmy do prawnuka Heroda Wielkiego czyli Heroda Agryppę II. Urodził się on w Rzymie i tam też umarł. Gdy zmarł jego ojciec był zbyt młody aby dostać władzę. Miał wtedy zaledwie 17 lat. Potem dostał od cesarza Klaudiusza trochę ziemi ale nigdy tyle ile mieli jego poprzednicy z rodu Heroda. Herod Agryppa II miał dwie znane siostry Berenikę oraz Druzyllę. Ta druga siostra pierwsza pojawia się w Biblii. W Dziejach Apostolskich 24:24 czytamy, że apostoł Paweł był sądzony w Cezarei. Czytamy tam: “po kilku dniach przybył Feliks z żoną swoją Druzyllą, która była Żydówką. Kazał więc sprowadzić Pawła i przysłuchiwał się mu, co mówił o wierze w Jezusa Chrystusa”. Kim był ten Feliks?

Cesarz Klaudiusz o mało co nie stracił życia podczas zamachu na swojego poprzednika czyli Kaligulę. Tak więc nie wiedząc komu zaufać powierzył ważne rządzenie swoim imperium wyzwoleńcom. Rzymianie dość dobrze traktowali domowych niewolników. Często ich wyzwolili, a ci byli zaufanymi swoich panów - w pewnym sensie tworząc powiększoną rodzinę swojego pana. Jednym z takich byłych niewolników był Pallas, a Feliks był jego bratem. Tak więc Pallas, który jako jeden z tych wyzwoleńców zarządzał imperium rzymskim w imieniu Klaudiusza mianował swojego brata Feliksa zarządcą Judei (po łacinie procurator).

Ten były niewolnik wybierał sobie za żony księżniczki. Najpierw ożenił się z inną Druzyllą, która była prawnuczką Kleopatry VII i Marka Antoniusza. Później ożenił się z Druzyllą, która była prawnuczką Heroda Wielkiego. Druzylla była córką Heroda Agryppy I, a siostrą Agryppy II oraz Bereniki. Druzylla, prawnuczka Heroda Wielkiego także miała wcześniej męża, który był królem, ale porzuciła go dla Feliksa. Z małżeństwa z Feliksem miała syna nazywanego Agryppą III. Ich syn zginął później podczas wybuchu Wezuwiusza w roku 79. Agrypa III przebywał wtedy w Pompejach.

Apostoł Paweł staną przed Feliksem w Cezarei i jak czytamy w kolejnych wersetach rozdziału 24 Dziejów Apostolskich słuchał wyjaśnień apostoła. Paweł mówił mu o panowaniu nad sobą oraz o sądzie, który ma przyjść. Feliks się tym wystraszył. Jednak nie zwolnił Pawła, bo czekał na łapówkę od niego. Ostatni werset tego rozdziału mówi, że po Feliksie zarządcą Judei został Porcjusz Festus. W czasach tych dwóch prokuratorów rozpoczął się konflikt w Cezarei. Jak mówiłem w odcinku 11 tej audycji - port w Cezarei. Stanęła tam też świątynia Augusta. Przybyło tam wielu Greków, co doprowadziło do wielu problemów. Żydzi uważali, że to ich miasto, bo przecież zbudował je ich król Herod Wielki. Zarówno Feliks jak i następujący po nim Porcjusz Festus nie rozwiązali tego konfliktu. Festus odesłał obie strony konfliktu czyli zarówno Żydów jak i Greków do Nerona. Doprowadziło to później do buntu.

Biblia mówi, że Paweł stanął przed kolejnym napastnikiem czyli Festusem. Chciał się on przypodobać Żydom, którymi miał rządzić i chciał odesłać Pawła do Jerozolimy. Wtedy apostoł Paweł skorzystał ze swojego rzymskiego obywatelstwa i odwołał się co cezara, którym wtedy był Neron. Paweł, który kilka lat spędził w tym więzieniu w Cezarei miał już okazję poznać najmłodszą córkę zmarłego króla Heroda Agryppy I czyli Druzyllę oraz przede wszystkim jej męża Feliksa. Teraz będzie miał okazję poznać resztę rodzeństwa, bo Festus korzystając z przybycia króla Heroda Agryppy II poprosił go o pomoc w sprawie apostoła Pawła. W Dziejach Apostolskich 25:23 czytamy: “gdy przyszli Agryppa i Berenika z wielką okazałością i weszli do sali przyjęć (...) na rozkaz Festusa przyprowadzono Pawła”. Prawie cały kolejny rozdział Dziejów Apostolskich czyli rozdział 26 to obrona Pawła przed namiestnikiem Festusem oraz królem Agryppą II i jego siostrą Berenike.

Ciekawe jest to, że wobec poprzedniego namiestnika Feliksa, dla którego Druzylla porzuciła swojego męża Paweł mówił o panowaniu nad sobą oraz o nadchodzącym sądzie. Wprawdzie nie powiedział wprost, że Bóg ukarze rozpustników, ale chyba to chciał zasugerować. Teraz przed Herodem Agryppą II i Berenike mówi o zmartwychwstaniu oraz o proroctwach. Trzeba wam jednak wiedzieć, że powszechnie w tamtych czasach uważano, że Agryppa II współżyje ze swoją siostrą Berenike. Agryppa II był o rok starszy od Berenike, Druzylla była młodsza od Berenike o 10 lat. Gdy pierwszy raz rozeszły się pogłoski o tym, że żyje ze swoim bratem nakłoniła króla Cylicji, aby dał się obrzezać i została jego żoną. Potem jednak zostawiła swojego męża i wróciła do swojego brata. Właśnie wtedy doszło do przesłuchania apostoła Pawła.

Może warto przypomnieć, że Jan Chrzciciel zginął właśnie dlatego, że krytykował Herodiadę, że opuściła swojego męża dla Heroda Antypasa. Z tego powodu król Herod Antypas kazał później ściąć Jana. Paweł stojący najpierw przed Feliksem, który żył z księżniczką Druzyllą, która również opuściła swojego męża chyba sugerował, że czeka ich kara. Wobec Agryppy II i Berenike nic o tym nie wspomniał. Oczywiście Paweł stojąc przed nimi bronił swojej sprawy w sądzie. Feliks wzywał go wielokrotnie i chyba dość długo i często rozmawiali, a przed królem Agryppą II, Paweł stanął tylko raz i jego przemowę przerwał później namiestnik Festus. Biblia później pisze o podróży Pawła do Rzymu, gdzie stanął przed Neronem, ale jak się potoczyły losy Agryppy II, Berenike i Druzylli?

Król Herod Agryppa I rządził w zasadzie całym państwem. Mówiłem o nim w poprzednim odcinku. Jego syn Agryppa II w momencie śmierci ojca miał dopiero 17 lat, a cesarz Klaudiusz dał mu małe królestwo po jego stryju. Judeą zaczęli ponownie rządzić namiestnicy. Ci rzymscy prokuratorowie przebywali głównie w Cezarei i właśnie dlatego apostoł Paweł tak długo przebywał tam w więzieniu. W 66 roku konflikt pomiędzy Grekami i Żydami w Cezarei przerodził się w bunt, a potem powstanie. Grecy złożyli ofiarę z ptaków tuż obok żydowskiej synagogi w Cezarei. Dla Żydów był to wystarczający powód do powstania, które wybuchło właśnie tego roku czyli w 66. Rzymianie wysłali legion pod dowództwem Gallusa z pobliskiej Syrii, ale został on pokonany. W 67 roku na północy pojawił się legion kierowany przez Wespazjana i jego syna Tytusa. Jednak w ciągu jednego roku od czerwca 68 do lipca 69 roku w Rzymie zmieniło się wielu cesarzy. Ten okres nazywa się rokiem czterech Cesarzy. Najpierw został zabity Neron, po którym panował Galba, po nim Oton, po którym cesarzem został Witeliusz, aż w końcu Wespazjan, który tłumił powstanie w Judei. Tak więc Wespazjan ruszył do Rzymu, a powstanie stłumił jego syn Tytus. Zarówno Herod Agryppa II jak i jego siostra Berenike poparli Rzymian. Berenike stała się jednak dla Tytusa kimś więcej.

Berenike została kochanką Tytusa. Gdy w 70 roku zdobywano Jerozolimę prosiła go o to, aby nie niszczyć świątyni. Niestety żołnierze niechcący ją podpalili. Tytus zdobył i zniszczył Jerozolimę, a później zbudowano mu łuk triumfalny w Rzymie, który istnieje do naszych czasów. Berenike pojechała z nim do Rzymu i tam żyli otwarcie razem. Tytus obiecywał jej małżeństwo. Niestety dla niej później pod naporem opinii publicznej odesłał ją. Rzymianie mieli złe skojarzenia z królowymi ze wschodu. Juliuszowi Cezarowi mieli za złe związek z Kleopatrą VII, a teraz Tytusowi wyrzucano związek z księżniczką Berenike. Tak więc nie została cesarzową gdy w 79 roku Tytus po śmierci ojca został cesarzem.

Podsumowując Herod Agryppa I miał trójkę dzieci, które przeszły do historii. Wprawdzie jego syn Agryppa II nie rządził tak wielkim królestwem jak ojciec, ale także był królem. Oskarżano go o związek z siostrą Berenike. Ta siostra była później kochanką Tytusa i o mało co zostałaby wraz z nim cesarzową. Najmłodsza córka Agryppy I czyli Druzylla związała się z wyzwoleńcem Feliksem i miała z nim syna Agryppę III, który zginął w Pompejach podczas wybuchu Wezuwiusza w 79 roku. Cała ta trójka czyli Agryppa II oraz jego siostry Berenike i Druzylla, cała ta trójka spotkała się z apostołem Pawłem podczas jego uwięzienia w Cezarei.

Na koniec może warto jeszcze wspomnieć, że podczas powstania Żydów do powstania w 66 roku dołączył Józef z rodu kapłańskiego. Dostał się on do niewoli, ale potem został wyzwolony przez Wespazjana. Wyzwoleńcy dostawali nazwisko swojego byłego pana tak więc Józef przeszedł do historii z nazwiskiem cesarzy Wespazjana i Tytusa. Przeszedł do historii jako Józef Flawiusz. Był to żydowski historyk, który napisał takie dzieła jak “Wojna żydowska” czy “Dawne dzieje Izraela”. Wiele informacji, które podawałem wam w tych audycjach pochodzi właśnie od Józefa Flawiusza.