Temel ihtiyaçlarınızı karşılayacak imkanınız olmadığında hayatı nasıl yaşardınız? Yaşayanlar nasıl yaşıyor? Yaşanan yoksulluk ve yoksunluğu bir kenara bırakacak olursak, bağımlı, tutsak! Ve özgür demokrasiden uzak. Bugün dünyanın çok önemli bir bölümün yaşadığı gibi. Ekonomik bağımsızlığı olmayan kitlelerin, sağlıklı bir demokrasi tatbikatı yapması ve sonunda da sağlıklı bir sonuca ulaşması mümkün değil.
Dr. Ali Mutlu Köylüoğlu’yla ‘Vatandaşlık Temel Geliri’ konsepti üzerine konuştum. Nedir, ne anlama gelir bu kavram? Her vatandaşın temel geliri olabilir mi? Konu uluslararası platformlarda uzun zamandır yürüyen bir tartışma konusu. Yerel platformlarda ise Köylüoğlu’na göre dip dalga şeklinde ilerliyor. Su üstüne çıkacak elbet ama ulusal ve bireysel gündemlerimiz günlük dertlerle öylesine dolu ki, tartışmaların pek çoğuna kabartacak kulak yok.
Vatandaşlık Temel Geliri, “hayır” diyebilme hakkı. “Hayır” diyebilmek için, bireyin, mahrum kalacaklarından vazgeçebilme gücüne sahip olması gerekiyor. Barınmak ve açlık gibi temel konularını halledemeyenlerin “hayır” diyebilmeleri ne kadar mümkün?... Çevrenize bakmanız yeterli sanırım. Vatandaşlık Temel Geliri özünde ekonomik bir konsept olmakla birlikte siyasi anlam yüklenen bir yaklaşım. Siyaset üzerini örttüğü her kavram gibi bunu da baskılıyor. Mesafeli, soğuk kanlı ve bütüncül bakıldığında, akılcı uygulamalar geliştirmek mümkün, devletin vatandaşını önceliklendirebileceği bir fırsat. Tartışması çok eskilere dayanan kavram, yakın tarih içinde ara ara alevlense de doğru düzgün uygulanabilen bir ortam bulamamış. Kavramın tanımına yaklaşanlar olmuş, örneğin bugün bir ölçüde ABD’nin Alaska eyaletinde uygulanıyor, Avrupa’da farklı coğrafyalarda benzer çabalar var.
Bu arada altını özenle çizmek gereken birkaç nokta var ki, detaylarını söyleşide bulacaksınız. Çok kısa ve tempolu sayacak olursak Vatandaşlık Temel Geliri, işsizlik sigortası değil, fakirlik yardımı değil, yeşil kart değil. Bir ülke vatandaşlarının dünyaya gözlerini açtıklarında o devletin ortağı olarak hak ettikleri düzenli gelir. O gelir ki, sayesinde siyasetten mafyaya aklınıza ne geliyorsa baskılardan uzaklaşabilme fırsatı, onurla yaşam seçeneği sunabiliyor.
Sanıyorum gelişmiş devlet ve üstün vatandaş gibi ağızları dolduran kavramlar, bu sistemle evrilmek zorunda kalacak. Buradan hareketle vatandaşını kollayan, adil ve sürdürülebilir akıllı ekonomik formüller geliştiren devletler “gelişmiş” sınıfını zorlayacak. İlginç gelişmeler şimdiden dikkat çekiyor. Halen kıyasıya devam eden ABD Başkanlık seçimlerinin ilk turunda, Demokratlar arasında devam eden mücadelede daha şimdiden adlı adınca sunum gündemine girdi bile….