Ik kwam deze week deze regel uit een van de gedichten van T. S. Eliot tegen en dat raakte me nogal. Want ik blijf natuurlijk nadenken over de grote vraag, hoe kwam het er nou van dat ik van een christelijke predikant, meer of meer op de evangelische lijn, in ieder geval in de theologie van Karel Barth opgegroeid, hoe kwam het er nou van dat ik van die christelijke positie overging naar, ja, naar wat eigenlijk? Naar een bevestiging van de kernpunten van het jodendom, naar een bevestiging van de grote waarden van het tora, naar een ontkenning van een groot deel van de katholieke en protestantse dogmatiek, met name het dogma van de godheid van Jezus.

Hoe kwam het er nou van dat ik daar afstand van nam en ja, naar welke positie ben ik dan nu toegegroeid? Wat mij voor ogen zweeft is toch het gemeenschappelijke van jodendom en christendom. Het christendom zoals het misschien oorspronkelijk bedoeld was, in zijn Messiaanse-Joodse of in zijn Joodse vorm en context. In het jodendom zoals het zich kon ontwikkelen en zich nu ontwikkeld, ondanks de holocaust, zich ontwikkeld tot een godsdienst die de waarheid van godse openbaring op de Sinaï aanbiedt aan alle volkeren.

 Dus het staat mij voor ogen dat we uiteindelijk meemaken, niet per se zelf tot stand brengen maar meemaken dat de Heere God bezig is om jodendom en christendom in voor ons misschien nog een verre toekomst toch op één lijn te krijgen. Wat belangrijk is, is dat we de stekelige grenzen opgeven die we nu hebben, dat we ons zelf blijven, dat ook de christelijke kerk zichzelf moet blijven terwijl het tegelijkertijd haar Joodse moeder volledig erkent en de belangrijke delen van de Joodse godsdienst simpelweg ook ter harte neemt en werkelijk accepteert. Dat het dus die Griekse filosofische dogmatische aankoeksels durft op te geven.

Nou dan hou je toch nog aardig wat christendom over, een christendom dat toch meer zegt dan de theologie van de Noachiden die uiteindelijk alleen maar de zeven geboden voor de zonen van Noach benadrukken, een beetje in de marge van het jodendom gaan staan terwijl ik denk dat het veel belangrijker is om het christendom van binnenuit aan zijn tweede reformatie te helpen, een re-judaïseringsoperatie, een herstel van de ware Joodse wortels van het christendom en dat is niet nieuw want dat wordt al sinds de vorige eeuw in de jaren zeventig door allerlei mensen zoals Zoudema geprobeerd. Wat je overhoudt is wat misschien dan toch een liberaal christendom moet heten omdat het zich distanceert van die dogmatische laag en wat je anderzijds ja een soort messiaans jodendom moet noemen maar dan een messiaans jodendom dat niet probeert om een evangelisch christendom te verpakken in een rabbijnsjoods jasje dat is mijn kritiek op vele vormen van messiaans jodendom dat het eigenlijk daarop neerkomt een rabbijnsjoodse verpakking die het voor sommige joden aantrekkelijk maakt om deel uit te maken van zo'n gemeenschap maar in de kern toch een evangelisch christendom.

Wat moet er dan weg van het evangelisch christendom nou een aantal dogmatische aankoeksels zoals de godheid van jezus zoals rechtvaardiging door geloof alleen rechtvaardiging door geloof ja maar niet door geloof alleen nadruk weer ook op praktische kanten van de vroomheid praxis pietatis zei sjouker volstra altijd maar die moet op het jodendom geënt worden zonder rabbijns te worden want rabbijnsjodendom is echt iets wat in en voor jodenbestemd is dat is hun traditie dat is niet erg dan mogen we meelezen meekijken mee van genieten ervan leren we moeten ons dat niet zomaar eigen maken we hebben bovendien in het christendom een hele eerbiedwaardige eigen traditie die wel gezuiverd moet worden van de grootste schandvlek en de grootste innerlijke zwakte die daarin zit namelijk het anti-judaïsme maar ik denk dat het christendom als je dat vergelijkt met de andere godsdiensten in deze wereld toch zo nadrukkelijk joods van karakter is dat een dergelijke re-judaïsering eigenlijk ook wel voor de hand ligt en ik vraag me ook af of veel mensen hun geloof echt gevormd hebben in overeenstemming met met de dogma's die er zo rond hangen dat is vaak lippendienst dat zijn vaak woordjes terwijl in de in de werkelijkheid dat geloof helemaal niet die dogmatische vorm heeft en dat is de reden dat ik zelf me wel thuis voel in de doopsgezinde traditie die en dat element van het liberale heeft dus nadrukkelijk niet dogmatisch is maar aan de andere kant wel steeds weer opnieuw leren wil van de bijbel en dat hoop ik dan tenminste ook van het jodendom leren wil dat was vroeger bij een aantal mensen zoals Auke de Jong en anderen toch wel het geval nou dat is waar ik sta dat is mijn overtuiging en dan is mijn slotsom dus dat alles wat ik ooit voor waar heb gehouden nog steeds voor mij waar is maar in een andere betekenis.